روابط اقتصادی ایران و ایالات متحده آمریکا پیش از انقلاب اسلامی
روابط اقتصادی ایران و ایالات متحده آمریکا به سالهای بسیار دور بر می‌گردد ، زمانی که مشروطه خواهان ایران به دنبال یک شریک خارجی برای بهبود
و سر و سامان دادن به وضعیت نابسامان اقتصادیشان و ساختن کشوری آباد و مستقل ، تلاش کردند از مستشاران آمریکایی استفاده کنند.
به همین دلیل مورگان شوستر (Morgan Shuster) برای اصلاح امور مالی در دهه 1910 میلادی مطابق با 1289 شمسی وارد ایران شد.
هر چند وی نماینده دولت آمریکا نبود و به عنوان یک شهروند و فعال اقتصادی خصوصی وارد ایران شد ولی این روابط به صورت روزافزونی گسترش یافت
تا این که در دوران پهلوی دوم و به ویژه در اواخر این دوران ، روابط ایران و آمریکا جایگاه ویژه‌ای یافت به نحوی که ایالات متحده به یکی از نزدیکترین شرکای
اقتصادی ایران تبدیل گردید.
این روابط عرصه‌های گوناگون بانکی ، نفتی ، نظامی ، کشاورزی و صنعتی را در بر می‌گرفت و به نظر می‌رسید که هم راستا با روابط سیاسی دو کشور روند فزاینده
خود را حفظ کند اما پیروزی انقلاب اسلامی در ایران تمام محاسبات آمریکایی ها را به هم زد.
منبع: پژوهشکده تاریخ معاصر
https://iichs.ir/vdcd2s056yt0z.a2y.html
تأسیس اولین کارخانه نوشابه سازی در ایران
نخستین کارخانه نوشابه در ایران توسط میرزاتونی در تهران در سال ۱۳۱۰ شمسی (معادل ۱۹۳۱میلادی) راه‌اندازی و این کارخانه با نام “نوشابه‌سازی میرزاتونی”
فعالیت خود را آغاز کرد و به عنوان یکی از نخستین تولیدکنندگان نوشابه در ایران شناخته می‌شود.
کارخانه نوشابه‌سازی میرزاتونی پس از مدتی (به طور تقریبی در سال ۱۳۱۳ شمسی معادل با ۱۹۳۴ میلادی) به دلیل مشکلات اقتصادی و رقابت با برندهای
خارجی ورشکسته شد.
کارخانه نوشابه‌سازی میرزاتونی پس از ورشکستگی ، در سال ۱۳۱۴شمسی (معادل با ۱۹۳۵ میلادی) توسط فردی به نام ساهاکیان خریداری شد.
ساهاکیان سپس به یکی از شخصیت‌های برجسته در صنعت نوشابه‌سازی ایران تبدیل شد و به لقب “سلطان نوشابه‌سازی ایران” شهرت یافت.
کارخانه‌های نوشابه‌سازی در شهرهای ساری ، همدان ، ارومیه و تبریز در دهه‌های ۱۳۴۰ و ۱۳۵۰ شمسی تأسیس شدند. در این دوره، برندهای معروفی مانند
کوکاکولا ، فانتا و کانادا درای به بازار ایران وارد شدند و تولید آنها در کارخانه‌های داخلی آغاز شد.
پس از ساهاکیان،حبیب ثابت پاسال مؤسس تلویزیون ایران
و صاحب امتیاز پپسی کولا و یزدی صاحب کارخانه خوشگوار در استان خراسان به این صنعت روی آوردند.
منبع:
https://www.asriran.com/fa/news/129109/نوشابه-های-زرد-و-سیاه-در-ایران-از-نوستالوژِی-تا-رقابت
محمد جعفر یزدی متولد 1306مالک و بنیان گذار خوشگوار
ایشان در سال 1392 دار فانی را وداع گفت
کوکاکولا در آبادان
1- آبادان به دلیل درآمدِ بالای حاصلِ از فروش نفت ، که بازتاب آن در حقوق شاغلین دیده می شد ، بازاری خوب و با مشتریانی با «قدرت خرید» بالا بود.
2- گرمای هوا در 9 ماه از سال ، که نیاز به نوشیدنی های خنک را افزایش می داد.
3- رژیم غذایی مردم آبادان که غالباً با ادویه هندی تهیه می شد و افراد را خواهی نخواهی وادار می کرد که به سراغ نوشیدنی بروند.
یکی از کارشناسان بازاریابی شرکت کوکاکولا گفته بود که مردم باید «ویلی نیلی» کوکاکولا بخورند. این اصطلاح به زبان انگلیسی یعنی «خواهی نخواهی»....
یعنی چه بخواهی چه نخواهی!
واقعا هم همینطور بود... گرمای بالای 50 درجه هوا و غذاهای تند ، مانند فلافل و سمبوسه و پاکوره و حقیقتا کسی واقعا نمی توانست در برابر گرما و فلفل
و التهاب پالایشگاه که روز و شب کار می کرد ، دوام بیاورد و ایستادگی کند!
بنابراین انتخاب آبادان به این منظور خالی از حکمت به نظر نمی رسید!
و از این نوشابهِ تازه نفس در آبادان استقبال شد ، حالا مردم بطری بطری کوکاکولا می گرفتند و به خانه می بردند ، ولی کمپانی به این هم قانع نبود و می خواست مردم ، صندوق صندوق کوکا بگیرند و به خانه ببرند!
این باعث شد که کوکاکولا به فکر یک برنامه تبلیغی بیفتد.
یک روز صبح رادیوی آبادان که همان رادیو نفت ملّی بود ، اعلام کرد که فقط امروز ساعت 5 بعدازظهر ، هرکس با «دوچرخه» به کارخانه بیاید ، به او
یک صندوق 24 تایی کوکا ، به صورت کاملاً رایگان اهدا خواهد شد.
البته این بذل و بخشش کولا دو شرط هم داشت!
اول اینکه دوچرخه ، تَرکبَند داشته باشد ، دوم آنکه پس از تحویل نوشابه ها ، دوچرخه سواران محترم باید از جاده ساحلی بگذرند و بعد از آن به خانه خود بروند.
بله... همانطور که خودتان هم حدس می زنید همه چیز ، بوی «توطئه» می داد و خیلی ها با خود حدس زدند که "کار انگلیسی هاست!"
اما از طرف دیگر گذشتن از یک صندوق کوکای مفت ، کار آسانی نبود.
این بود که راس ساعت 5 چیزی در حدود40 نفر دوچرخه سوار ، مجهز به ترکبند ، روبروی شرکت کوکا صف بسته بودند!
اندکی بعد نیز در نهایت ناباوری ، تمام چهل نفرشان هر کدام یک صندوق 24 تایی رایگان تحویل گرفتند و روی ترکبند قرار دادند.
مسئولان شرکت یکبار دیگر با خوشرویی تمام ، تأکید کردند که تمام دوچرخه سواران همراه با صندوقهایشان باید از جاده ساحلی بگذرند و سپس به خانه خود بروند!
همه دوچرخه سواران با تکان دادن سر ، به مسئول شرکت فهماندند که متوجه مطلب شده اند و حتما این کار را خواهند کرد.
اما از سوی دیگر ، شرکت کوکاکولا در جاده ساحلی ، کلی عکاس و فیلمبردار ، کاشته بود تا از این جماعت عکس و فیلم بگیرند و بعدا بتوانند یک کلیپ تبلیغاتی طبیعی به شرکت کوکا تقدیم کنند. پیام این کلیپ تبلیغاتی ، این بود:
«ببینید! مردم دارند صندوق صندوق، کوکا به خانه می برند... پس شماهم چنین کنید».
اما از آنجا که شرکت کوکاکولا ، اصل ماجرا را به دوچرخه سواران نگفته بود ، نیمی از این چهل نفر که سردسته شان جوانی به نام «رضا ستار دشتی» بود ، با خود
فکر کردند که ممکن است شرکت ، بعد از انجام خواسته شان ، نوشابه ها را ازآنها پس بگیرد ، بنابراین بنا به پیشنهاد نامبرده ، پس از حرکت ، فوج دوچرخه سواران یکی دو خیابان را طبق توافق ، رکاب زدند و ناگهان به کوچه ای پیچیدند و با سرعت تمام ، از محل حادثه(!) دور شدند تا نوشابه ها را صحیح و سالم به خانه هایشان برسانند.
البته 20 نفر باقیمانده،هِن و هِن کنان،باقیمانده مسیر را رکاب زدند.این اختلال در برنامه ریزی سبب شد که عکاسان و فیلمبرداران در وضعیت غیرمترقبه ای قرار بگیرند. آنها چندین بار موقعیت خود را تغییر دادند و سعی کردند با تلاش های مذبوحانه ، ده دقیقه فیلم از 20 دوچرخه سوار خسته ، تهیه کنند و تحویل شرکت کوکا بدهند.
در جاده ساحلی ، دو سه چیز باید به مردم نشان داده می شد: اول خورشید سوزان که نشانه گرماست. دوم نخل های بلند که نشانه گرمسیر بودن محیط است. سوم پس زمینه پالایشگاه با مشعل های بزرگ و فروزان که در واقع تداعی کننده التهابِ فضای اطراف شهر بود.
ناگفته پیداست که اگر همه چیز به روشنی توضیح داده می شد چه بسا همچو ماجرایی پیش نمی آمد.
منبع: سایت موزه و اسناد صنعت نفت ایران به نقل از احمد کعبی فلاحیه
http://www.petromuseum.ir/content/18/روزی-روزگاری/408/کوکا-کولا-در-آبادان
(نقل مطلب با ذکر مآخذ آزاد است)
نقش آمریکا و کالاهای آمریکایی در ایجاد وابستگی روزافزون ایران
به دلارهای حاصل از درآمدهای نفتی به جای حرکت در مسیر تولیدات ملّی
از اوایل دهه 1350 به سبب افزایش درآمد دولت از فروش نفت و دست‌یابی به ثبات سیاسی ، وضعیتی به وجود آمده بود که آمریکا به صورت روزافزونی
در مسائل ایران درگیر شد و نقش مهمی در سیاست و اقتصاد ایران به عهده گرفت.
در روند تحکیم روابط اقتصادی دو کشور هنری کسینجر وزیر امور خارجه وقت آمریکا در آبان 1352 به ایران مسافرت کرد و به دنبال آن کمسیون مشترک اقتصادی میان دو کشور تشکیل گردید.
در تداوم مسافرتهای هنری کسینجر که نقش اصلی را در روابط نظامی و اقتصادی دو کشور ایفا می‌کرد و سهم بسزایی در نفوذ اقتصادی ایالات متحده آمریکا
در ایران داشت ، وی بار دیگر در اواسط مرداد 1355 در راس هیاتی به ایران مسافرت کرد.
در این مسافرت بزرگترین قرارداد منعقده در تاریخ روابط دو کشور به امضاء رسید و ایران به صورت یکی از شرکای بزرگ آمریکا درآمد.
شرکتهایی همچون گرومان ، لاکهید ، بل ، جنرال دینامیکس ، جنرال موتورز ، کوکاکولا ، فیلکو و ... که از نوعی مصونیت اقتصادی در در بازار پر سود ایران برخوردار بودند و با نقش مستقیمی که در طرح و اجرای برنامه پنج ساله عمرانی برعهده گرفته بودند ، بودجه کشور را از حرکت در مسیر تولیدات داخلی
در جهت وابستگی روزافزون به دلارهای حاصل از درآمدهای نفت و قرضه خارجی سوق دادند.
بر اساس این قرارداد ، حجم مبادلات دو کشور تا سال 1359 تا چهل میلیارد دلار بالغ می‌شد. بدین ترتیب ایالات متحده آمریکا موفق شد سلطه اقتصادی
خود را در ایران بیش از پیش تحکیم بخشد و در کنار تبدیل ایران به بزرگترین بازار صادرات برای کالاهای ساخت آمریکا ، این کشور توانست دلارهای حاصل از فروش نفت ایران را جذب اقتصاد خود و کشورهای صنعتی اروپای غربی کند.
این واقعیتی ست انکارناپذیر که ایران در مقابل حجم عظیم واردات خود از آمریکا ، مقادیر اندکی کالا به آن کشور صادر می‌کرد و کسری موازنه شدیدی میان واردات و صادرات ایران با آمریکا برقرار بود و این امر حاکی از تسلط عمیق آمریکا بر اقتصاد و بازارهای ایران داشت و این وضع تا فروپاشی رژیم محمدرضا شاه ادامه یافت.
شرکتهای آمریکایی تجاری ، بانکها ، و شرکتهای چند ملیتی از مهمترین پوشش ها و ابزارهای مناسبات مالی و اقتصادی بین دو کشور بودند و نقشی بسیار اساسی در پیشبرد سیاست خارجی آمریکادر صحنه بین‌المللی داشتند.
در یک مورد سولیوان آخرین سفیر آمریکا نقل می‌کند که یکی از مأمورین سیا در قالب ریاست یکی از شرکتهای آمریکایی قصد ورود به ایران را داشت
که با مخالفت من روبه‌رو شد اما در نهایت این مأمور سیا موفق به ورود به ایران و انجام فعالیت خود شد.
اما اوج همکاریهای اقتصادی میان دو کشور به سال1977میلادی مطابق با 1356 شمسی بر می‌گردد یعنی مقطعی که میزان سرمایه گذاریهای آمریکا در ایران چیزی بالغ بر 682 میلیون دلار بود. بیش از 500 هزار آمریکایی در ایران زندگی می‌کردند. خریدها و تعهدات نظامی آمریکا چیزی بالغ بر 12 میلیارد دلار بود.
ایالات متحده به دومین صادرکننده محصولات غیر نظامی به ایران تبدیل شده بود که چیزی بالغ بر 12.7 میلیارد دلار را شامل می‌شد.
این میزان همچنین قرار بود تا سال 1981 میلادی مطابق با 1360 شمسی به 15 میلیارد دلار برسد اما با وقوع تحولات انقلاب اسلامی در ایران ، در سال 1357
مطابق با 29نوامبر1978 کمیته مشترک ایران و آمریکا با دستپاچگی جلسه‌ای به منظور بررسی اوضاع سیاسی و اقتصادی ایران و چگونگی ادامه همکاری با ایران ، با شرکت نمایندگان سی شرکت آمریکایی که دارای روابط و وابستگی های تجاری با ایران بودند ، برگزار کرد. اعضای شرکت کننده در این جلسه متفق‌القول بودند که شرایط بحرانی به وجود آمده در ایران گذراست و از این رو قاطعانه از اقداماتی که آرامش را به ایران بازگرداند و به برقراری ثبات اقتصادی ، حمایت کردند.
با این حال ، اوجگیری انقلاب مردم غیور ایران ، سیاستمداران و صاحبان صنایع و شرکتهای چندملیتی را بر آن داشت تا به منظور استحکام دوباره روابط جاری
با ایران به ارزیابی واقع بینانه‌تر و مطالعه جدیدی اقدام کنند و نقش خود را در خصوص تحولات سیاسی سال 1357 مشخص نمایند.
امری که در نهایت بر کوچ آنها از ایران برای همیشه منجر شد.
منبع: پژوهشکده تاریخ معاصر
https://www.iichs.ir/fa/news/703/امپراتور-نفت-تحت-سلطه-یانکیها
کارخانه خوشگوار مشهد
نماینده رسمی کوکاکولا آمریکا در ایران
شرکت نیسان شرق یا همان خوشگوار در سال۱۳۳۶ توسط محمد جعفر یزدی در مشهد (شهرک صنعتی توس) و در زمینی به مساحت بیش از ۱۰ هکتار
تأسیس شد و از همان ابتدا با کوکاکولا قرارداد همکاری بست.
پس از انقلاب اسلامی در سال 1357 (1979 میلادی) ، فعالیت‌ها و قراردادهای شرکتهای خارجی به شدت تحت تأثیر قرار گرفت و بسیاری از شرکت‌ها مجبور به خروج از ایران شدند. شرکت خوشگوار که پیش از انقلاب اسلامی از سال 1336 با کوکاکولا آمریکا قرارداد همکاری داشت و به عنوان نماینده کوکاکولا در ایران فعالیت می‌کرد ، پس از انقلاب اسلامی در سال 1363 که واردات عصاره اصلی و محرمانه کوکاکولا به کشور ممنوع شد ، خوشگوار ، عصاره اصلی و محرمانه کوکاکولا را از بلژیک می آورد که آن هم ممنوع شد و در نهایت منجر به خروج کوکاکولا از ایران شد. با خروج کوکاکولا از ایران ، خوشگوار توانست با اتخاذ تدابیر لازم و ایجاد محصولات مشابه ، به فعالیت خود ادامه دهد و در این زمان به تولید نوشابه‌های خود ادامه داد . او به استفاده از فرمول دکتر فرخ سرمد پرداخت که بعدها در قالب شرکت صنایع غذایی ایران درآمد و در شهر نوشهر به تولید عصاره نوشابه پرداخت ، البته این پایان ماجراهای تاریخی نوشابه سازی در ایران نبود.
به نوعی پیچیده بود و برخی شرکت های نوشابه سازی اقدام به تولید و توزیع کوکاکولا در ایران نموده بودند ولی به این علت که نقل ها در این دوره متناقض و مبهم می باشد ، از ذکر آن در اینجا خودداری می کنیم.
اما پس از مدتی خوشگوار توانست با اتخاذ تدابیر لازم و مذاکرات ، همکاری خود با کوکاکولا را از سر بگیرد و در سال ۱۹۹۴ ( ۱۳۷۳ شمسی ) با امضای قرارداد رسمی بین خوشگوار ایران و کوکاکولا آمریکا شرکت خوشگوار به عنوان نماینده رسمی کوکاکولا آمریکا در ایران مجاز به تولید و توزیع محصولات کوکاکولا آمریکا شد و توانست به تولید و توزیع محصولات کمپانی کوکاکولا در ایران ادامه دهد.
در سال ۱۳۹۲ شرکت خوشگوار ، شرکت نوشاب را خریداری و سرمایه‌گذاری زیادی در آن انجام داد. تمام ماشین‌آلات قدیمی کارخانه با ماشین‌آلات جدید جایگزین شدند. این تغییرات و به‌روزرسانی‌ها برای بهبود کیفیت و کارایی تولید شرکت انجام شد. مدیران خوشگوار قصد داشتند با توسعه این مجموعه ، کسب و کار خود را گسترش دهند. بنابراین با خرید ماشین‌آلات جدید (خریداری شده از کرونز آلمان) و با استفاده از فناوری روز دنیا ، سعی در راه‌اندازی و اضافه نمودن واحد فرآوری و آماده‌سازی مالت جو به کارخانه را داشتند و اکنون این کارخانه با پیشرفته‌ترین خطوط Sidel فرانسه و Krones آلمان فعالیت می‌کند و می‌تواند سالانه تا ۲۰۰ میلیون لیتر مالت جو را فرآوری و آماده‌سازی کند. محصولات برند هی‌دی ، زیرمجموعه شرکت خوشنام خوشگوار ، تولید این کارخانه می باشد و همچنین خوشگوار اکنون محصولات با نام‌های تجاری کوکاکولا ، کوکاکولا لایت ، کوکاکولا زیرو ، فانتا ، فانتا لایت ، اسپرایت ، اسپرایت زیرو ، مینوت مید ، هی-دی ، داسانی ، کانادا درای ، پاورید ، بران ، را در بازار ایران عرضه می کند.
منابع:
https://foodexiran.com / https://nournews.ir / https://hamshahrionline.ir
کتمان ارتباط کوکاکولا ایران با کوکاکولا آمریکا توسط خوشگوار
و تائید این ارتباط به روایت شواهد و اسناد معتبر
به گزارش خبرنگار "سرويس فضای مجازی" خبرگزاری فارس ، شركت خوشگوار مشهد در اطلاعيه‌ای هرگونه وابستگى و ارتباط با شركت‌هاى صهيونيستى را رد كرده است. در اين اطلاعيه آمده است ، با مراجعه به وزارت صنايع و معادن ، مدارک درخواست شده در زمينه عدم هرگونه کمک مالى يا ارتباط با اشغالگران صهيونيست را ارائه داده‌ايم و تمام مبادلات اين شركت از طريق كشور ايرلند و فقط به عنوان خريد مواد اوليه برای مصرف در بخش توليد انجام می شود.
بر پايه اين خبر وزير صنايع و معادن پيش از اين به شركت خوشگوار مشهد اخطار داده بود ، تا وضعيت ارتباط خود ، با شركت صهيونيستى كوكاكولا را مشخص كند. اين در حالی ست که یکی از مسئولان کمپانی کوکاکولا آمریکا به فروش کنسانتره (عصاره اصلی و محرمانه کوکاکولا) به نمایندگی آنها در ایران یعنی شرکت خوشگوار مشهد اعتراف کرده بود و کاملا واضح است که از شرکت ایرلندی ، جهت واسطه بین کوکاکولا آمریکا و شرکت خوشگوار استفاده می شود.
کوکاکولا که پس از انقلاب اسلامی از بازار ایران خارج شده بود از سال 1994 با امضای قرارداد فرانشیز با شرکت هایی از جمله خوشگوار مجدداً وارد بازار ایران شد و شرکت ایرانی خوشگوار از طریق یک شرکت ایرلندی به نام کوکاکولا آتلانتیک و بعدها از شرکت کنسانتره Drogheda شهد نوشابه یا همان فرمول اصلی و محرمانه کوکاکولا را دریافت می کردند.
مطابق بند D (ت) همین قرارداد بر همین مسئله تاکید شده که کمپانی کوکاکولا آمریکا می تواند برخی اشخاص ثالث را تعیین و مجاز نماید تا کنستانتره یا همان فرمول اصلی و محرمانه را برای نوشابه ساز (شرکت خوشگوار)تأمین نماید.
در ادامه پیگیری های مجمع مطالبه مردمی مشهد ، یک مقام شرکت نوشابه سازی کوکاکولا در واکنش به خبر انتقال سالانه 150 هزار دلار سود از سوی شرکت ایرانی خوشگوار از طریق یک شرکت ایرلندی گفت: کوکاکولا آمریکا به ایران کنسانتره (عصاره اصلی) نوشابه را می فروشد اما هیچ گونه تملک یا دارایی در ایران ندارد.
به گزارش خبرنگار مهر به نقل از تایمز ، «دانا بولدن» یکی از مدیران کمپانی کوکاکولا گفت: این شرکت از اداره کنترل دارایی های خارجی آمریکا مجوز فروش کنسانتره نوشابه به ایران را گرفته است اما هیچ گونه منفعت مادی یا دارایی در ایران ندارد. بولدن همچنین در واکنش به خبر مجمع مطالبه مردمی مشهد درباره انتقال سالانه 150 هزار دلار از طریق یک شرکت ایرلندی به کمپانی کوکاکولا نیز گفت: به دلایل خاصی من نمی توانم درباره کشورهایی که ما به آنها صادرات داریم و یا روابط مالی داریم و در آنجا کوکاکولا تولید می کنیم اظهار نظر کنم.
مهدی مینایی دبیر اجرایی مجمع مطالبه مردمی مشهد نیز در این باره اعلام کرده بود که در مذاکرات با شرکت خوشگوار مشهد مشخص شده است که این شرکت سالانه 150 هزار دلار سود به شرکت کوکاکولا آمریکا از طریق یک شرکت ایرلندی پرداخت می کند.
همچنین تشکل های مردمی ایران معتقدند ، شرکت کوکاکولا از شرکت های وابسته به صهیونیست هاست و درآمدهای آن به جیب صهیونیست ها می رود و به همین دلیل فروش محصولات این شرکت باید ممنوع شود.
منبع:https://www.magiran.com
در سند دیگری از سازمان ثبت اسناد و املاک کشور ، این سازمان اعلام می دارد که کمپانی کوکاکولا آمریکا علامت تجاری خود را در این مرجع ثبت نموده و شرکت خوشگوار ، اجازه بهره برداری از علامت تجاری کوکاکولا،فانتا و اسپرایت را در این مرجع به صورت قانونی ثبت نموده است.
همچنین تصویر آگهی های رسمی ثبت علامت تجاری کوکاکولا و برندهای زیرمجموعه آن در کشور ایران را در زیر مشاهده می نمایید.
در اگهی ها به وضوح قید شده که مالک این علامت های تجاری ، کمپانی کوکاکولا در ایالت متحده آمریکا می باشد.
با وجود این اسناد رسمی دیگر جای هیچگونه شک و ابهامی در خصوص
ارتباط شرکت خوشگوار با کمپانی کوکاکولا آمریکا باقی نمی ماند
و هیچ فردی نمی تواند ارتباط کوکاکولا ایران با کوکاکولا آمریکا را کتمان کند.
پیش تر اسناد صهیونیستی بودن کوکاکولا آمریکا
در صفحه ای جداگانه ای منتشر شده است.
( https://boycott-zion.ir/zionist-goods/coca-cola/zionist-coca-cola )